Türkiye ekonomisi, bu yılı potansiyelinin yaklaşık 1.5 puan altında bir büyüme ile kapatacak gibi görünüyor. Zorlu ekonomik koşullara rağmen işsizlik rakamlarının henüz dikkate değer seviyelerde artmamış olması, sosyal dengeler açısından önemli bir durum teşkil ediyor.
Türkiye ekonomisi yavaşlama sürecine girmiş durumda. Bu trend, çeşitli makroekonomik göstergelerle takip edilebiliyor. Merkez Bankası’nın bu hafta yayımladığı rapora göre, sekiz farklı yöntemle yapılan hesaplamaların altısı, ekonomide negatif bir çıktı açığı olduğunu ortaya koyuyor. Çıktı açığı hesaplamaları, bir ekonominin üretim potansiyeline göre ne seviyede ilerlediğine dair bilgi sunmakta. Negatif çıktı açığı, ekonominin büyüme hızının potansiyelin altında olduğunu gösteriyor ve dolayısıyla bir soğuma yaşandığını işaret ediyor. Merkez Bankası’nın son verileri, çıktı açığının beklenenden daha erken bir tarihte negatif değerler göstermeye başladığını ortaya koyuyor.
Hem ikinci hem de üçüncü çeyreklerde Türkiye ekonomisinin bir önceki çeyreğe oranla daraldığı istatistikleri, ekonomideki soğuma eğilimini güçlendiriyor. 2024 yılı itibarıyla Türkiye ekonomisinin, kendi potansiyelinin yaklaşık 1.5 puan altında bir büyüme ile yılı kapatması bekleniyor.
Ekonomik yavaşlamaya karşın işsizlik oranlarında belirgin bir artış gözlemlenmemekte. Özellikle tekstil gibi bazı sektörlerde istihdam rakamları düşse de, genel olarak ekonomi istihdam oluşturmaya devam ediyor. Türkiye İstihdam ve İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ekim ayında işsizlik oranı 0.1 puanlık bir artışla yüzde 8.8 seviyesine ulaştı. İşgücüne katılanların sayısı ise bir önceki aya göre 219 bin, toplam istihdam rakamı ise 156 bin kişi arttı. Finansal koşulların sıkılaşmasına ve yavaşlayan ekonomik aktivitelere rağmen, istihdam rakamları istikrarlı bir şekilde yükselmeye devam ediyor.
Son yıllarda enflasyonun ücretler, kâr ve varlık fiyatları üzerindeki olumsuz etkileri göz önüne alındığında, bu zorlu ekonomik ortamda işsizlik oranlarının önemli ölçüde artmamış olması sosyal dengeler açısından büyük bir önem taşıyor.
CARİ İŞLEMLER BEŞ AYDIR FAZLA VERİYOR
Cari işlemler hesabı ekim ayında 1 milyar 880 milyon dolar fazla vererek, cari fazla serisini beşinci aya taşıdı. Bu, Mayıs-Kasım 2019 döneminde görülen yedi aylık performanstan sonra en uzun süreli cari fazla serisi olarak kaydedildi. Ocak-Ekim 2023 döneminde toplam 36 milyar dolara ulaşan cari açık, bu yılın aynı döneminde 3.29 milyar dolara gerilemiş durumda. Yıllıklandırılmış verilere göre cari açık toplamda 38 milyar dolarlık bir düşüş göstermiştir.
Cari işlemlerdeki iyileşmelerin hangi yollarla gerçekleştiğine de dikkat çekmekte fayda var. İthalattaki düşüşün, cari açığın gerilemesinin yüzde 80’ini oluşturduğunu, geri kalan kısmın ise ihracat ve turizm gelirlerindeki artıştan kaynaklandığını görüyoruz. Cari açıktaki bu düşüş, makroekonomik istikrarın yeniden sağlanması açısından kritik bir öneme sahiptir. Kalıcı bir cari fazla elde etmek için ise ihracat ve turizmde katma değer artışına odaklanmak gerekecektir.
