İnsanın doğayı gördüğünü, doğayı tanıdığını ve doğayla iç içe olduğunu sıkça söyleriz. Ama burada bir durup sormak gerekir:
Doğayı gören kimdir? Ve gördüğü şey gerçekten doğa mıdır?
Biz, ağaçları, dağları, hayvanları, taşları ve gökyüzünü “doğa” olarak adlandırırız. Ancak bu adlandırma, gördüğümüz şeyin doğrudan gerçekliğini değil, onu bize gösteren bir bilinç düzeyini de açığa çıkarır. Yani doğa, bizim ona baktığımız biçimde doğa olur.
Peki bu durumda, doğayı bize gösteren şey nedir?
İşte burada ilginç bir paradoks ortaya çıkar:
Doğa, kendini göremez.
Ne bir taşın taş olduğuna dair bir bilgisi vardır, ne bir çiçeğin kendi güzelliğine dair farkındalığı.
Doğa, kendi içinde akar ve işlemeye devam eder; ama bu akışı anlamlandıran bir öz farkındalığı yoktur.
İnsan ise tam burada ayrılır:
İnsan, doğaya bakar ve “Bu doğadır” der.
Bu bakış, sıradan bir gözlem değil, doğayı anlam olarak kuran bir bakıştır.
İnsan, doğanın içinden doğmuştur, evet; ama artık doğaya sadece ait değildir. Ona bakan, onu gösteren, onu isimlendiren bir varlıktır.
Bu yüzden insan, bir anlamda doğa dışı bir doğadır.
Hem doğadandır, hem de doğaya yabancıdır.
Belki de bu nedenle, insan dediğimiz varlık, doğaya bakan tek doğadır —
ama doğaya ait olmayan tek varlıktır.
