Yansıtmalı Özdeşleşme Üzerine
Bir çocuk sana bakar, ama başka birinin gözleriyle.
Bir insan sana kızar, ama başka birinin yarasıyla.
Bir sevgili seni suçlar, ama o suç sana değil; kendi geçmişindedir.
Hayatın en karmaşık oyunlarından biri, kimin duygusunu taşıdığını fark etmeden yaşamaktır.
Psikolojide buna “yansıtmalı özdeşleşme” deniyor. Yani bir kişi, kendi baş edemediği duyguyu –öfkeyi, utancı, suçluluğu– başka birine yansıtır. Sonra bu duygu, karşı taraf tarafından içselleştirilir. O kişi artık kendini değil, sana yansıtılanı yaşamaya başlar.
En çok da çocuklarda olur bu.
Anne babanın korkuları, öfkeleri, umutsuzlukları – çocukların sırtına sinsice yüklenir.
Çocuk, aslında hiç yaşamadığı bir kırgınlığı hisseder.
Hiç tanımadığı bir öfkeyi sahiplenir.
Ve bir gün, kendi öz benliğini kaybetmiş bir halde uyanır.
Kız, babasına kırgındır. Ama o kırgınlık annesinindir.
Erkek, eşine öfkelidir. Ama o öfke aslında kendi annesinin yıllar önce babasına duyduğu öfkedir.
Sözler, bakışlar, kırılmalar…
Hiçbir şey saf değildir artık. Çünkü herkes birbirinin duygusunu taşımaktadır.
Bu sadece bireysel bir mesele değil.
Toplumlar da yansıtmalı özdeşleşmeyle büyür.
Bir halk, başka bir halkın üzerine bastırılmış suçluluğunu yansıtır.
Bir inanç, başka bir inancın taşıdığı korkuyu sahiplenir.
Ve insanlar kendileri olamaz hale gelir.
Sürekli başkalarının sesleriyle düşünür, başkalarının duygularıyla hissederler.
Peki çıkış yolu ne?
İlk adım şudur:
“Bu his gerçekten bana mı ait?” diye sormaktır.
Beni öfkelendiren şey ne? Bu tepkiyi ilk kimden duydum?
Ben mi kırıldım, yoksa bir başkasının geçmiş acısını mı taşıyorum?
Bu soruları sormaya başladığında, zihninde taşınan ağır yüklerin aslında senin olmadığını fark edersin.
Ve belki ilk defa, kendi sesinle konuşursun.
Çünkü özgürlük sadece zincirlerden kurtulmak değildir.
Özgürlük, başkasının acısıyla yaşamayı reddetmektir.
Ve en sonunda şunu öğrenirsin:
Her duygu, sahibine geri dönmeli.
Yoksa biz başkalarının hayaletleriyle yaşamaya devam ederiz.
