Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in Aralık ayında duyurduğu yönetilen fiyatlara ilişkin düzenlemelerin ilki, 2025 yılında tütün ürünlerine yönelik hayata geçirildi. Sigara fiyatlarında üçüncü kez maktu vergi artırılırken, nispi vergi oranı düşürüldü. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı’na göre, sigara paketlerinden alınan maktu vergi 8,39 TL’den 10,50 TL’ye yükseltildi, fiyata bağlı nispi vergi oranı ise yüzde 53,5’ten yüzde 50’ye indirildi.
ENFLASYONLA MÜCADELE ADIMI
Bu düzenleme, 2024 yılındaki iki adımın bir devamı olarak kabul ediliyor ve enflasyonla mücadele stratejisinin önemli bir parçası olarak değerlendiriliyor. 2024 yılının başından beri gerçekleştirilen istikrarlı adımlarla maliyetlerin fiyatlara yansıma oranı önemli ölçüde azaltıldı. Maliyetlerin fiyata yansıyan kat sayısı, 7,5’ten 3,8’e düşerek 1 TL’lik bir maliyet artışının artık sigara fiyatlarına 3,7 TL daha az yansıması sağlandı. Önceki düzenlemeden önce bu oran 4,4 seviyesindeydi.
Sigara vergi sisteminin enflasyonla mücadeledeki rolü oldukça büyük. Türkiye’de uygulanan sigara vergi sistemi, fiyata bağlı yüksek nispi vergi oranları nedeniyle önemli bir enflasyonist etkide bulunuyor.
MALİ ÇARPAN FİYATI ARTIRIYOR
Yüksek nispi vergi oranları, maliyet artışlarının satış fiyatlarına ne kadar yansıyacağını belirleyen “mali çarpanı” artırmaktadır. Bu durum, maliyetlerin satış fiyatlarına daha yoğun bir şekilde yansımasına ve enflasyon üzerinde olumsuz bir etkisi olmasına yol açmaktadır.
Enflasyonla savaş sürecinde fiyat istikrarı ve yapısal reformların önemine dikkat çekiliyor. Bu bağlamda, vergi yapısı ve enflasyon üzerindeki etkileri açısından tütün mamulleri sektörü, ek düzenlemelere ihtiyaç duyan alanlardan biri olarak öne çıkmaktadır. Sigara vergisinde yapılacak basit bir düzenleme ile, günümüzde AB ve OECD örneklerinden uzak olan vergi yapısının yarattığı enflasyonist etkilerin önüne geçmek mümkündür.
VERGİ GELİRLERİ ARTTI
Tütün ürünleriyle ilgili vergi yapılandırmasında 2024 yılında başlatılan düzenlemelerle birlikte mali çarpanın düşürülmesi ve enflasyon etkisinin sınırlandırılması hedeflenmiştir. Bu düzenlemelerin neticesinde, vergi gelirleri artış gösterirken, enflasyon etkisi de kısıtlandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, 2024 itibarıyla tütün ürünlerinden elde edilen ÖTV, bir önceki yıla oranla yüzde 75 artışla 309 milyar TL olarak belirlendi. Bu durum, yapılan değişikliklerin vergi gelirlerine olumlu yansıdığını göstermektedir.
Tütün mamullerinden sağlanan 309 milyar TL’lik ÖTV geliri, toplam ÖTV gelirlerinin yüzde 21’ini, genel vergi gelirlerinin ise yüzde 4’ünü oluşturmaktadır. Vergi gelirleri artmaya devam ederken, yeni düzenlemeler sayesinde tütün ürünlerindeki yıllık fiyat artışı, enflasyonun altında kalmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 3 Ocak 2025’te açıklanan verilere göre, yıllık Yİ-TÜFE yüzde 44,4 iken, ana harcama gruplarından alkollü içecekler ve tütün için bu oran yüzde 39,3 olarak gerçekleşmiştir.
MERKEZ BANKASI OLUMLU DEĞERLENDİRDİ
TCMB Enflasyon Raporu’nda yapılan düzenlem
