Sağlık Bakanlığı’nın verilerine dayanarak yapılan analizler, kanserin kalp ve damar hastalıklarından sonraki en önemli halk sağlığı sorunu olduğunu göstermektedir. Ayrıca, yüksek tedavi masrafları bu durumu ekonomik açıdan da olumsuz etkilemektedir.
Dünya genelinde, 75 yaşına kadar her 5 kişiden birinin kansere yakalanacağı ve her 10 kişiden birinin bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetmesi bekleniyor. Türkiye’de ve dünyada en yaygın kanser türleri arasında akciğer, meme ve kolorektal kanserler sıralanmaktadır.
Ülkemizde, özellikle erkeklerde akciğer kanseri gibi tütünle ilişkili kanserlerin görülme sıklığı hala yüksek bir seyir izlemektedir. Kadınlarda ise akciğer kanserinin görülme oranında bir artış kaydedilmektedir. Geçtiğimiz yıl 30 bin kişiye akciğer kanseri tanısı konulmuştur.
Meme kanseri, kadınlarda en yaygın olan kanser türü olmaya devam etmekte, tanı konulan her dört kadın kanserinden birinin meme kanseri olduğu bildirilmektedir. Çocukluk çağı kanserleri arasında ise çocukluk çağı lösemileri en sık rastlanan türlerdendir. Bu grupta lenfomalar ve merkezi sinir sistemi tümörleri de lösemileri izlemektedir.
2024’TE 9 MİLYON 500 BİN KANSER TARAMASI YAPILDI
Kanserlerin %90’ının çevresel faktörlere ve %10’unun genetik etkenlere bağlı olduğu göz önünde bulundurulduğunda, tütün kullanımı, alkol tüketimi, obezite ve enfeksiyonlarla mücadele gibi çevresel faktörlerin %30 ila %50 oranında önlenebilir olduğu anlaşılmaktadır.
Risk faktörleriyle etkili biçimde mücadele edilmesi, kanserin ortaya çıkmasını önleyebilir. Erken teşhis ile tedavi sürecinin etkinliği artırılabilmekte, bu da yaşam kalitesini yükseltmektedir. Bu bağlamda, kanser belirtilerinin bilinmesi ve tarama faaliyetlerinin önemi oldukça büyüktür.
Toplum tabanlı kanser taramaları, Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları olan Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM), Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve mobil tarama araçları aracılığıyla ücretsiz olarak gerçekleştirilmektedir.
2025 yılı itibarıyla, 48’i mobil tarama aracı olmak üzere toplam tarama merkezi sayısı 423’e ulaşmıştır. Ulusal Kanser Tarama programı çerçevesinde, 40-69 yaş arası kadınlar için meme kanseri taraması, iki yılda bir mamografi ile; 30-65 yaş arası kadınlar için serviks (rahim ağzı) kanseri taraması, beş yılda bir HPV-DNA testi ile; 50-70 yaş arası kadın ve erkekler için ise kolorektal (kalın bağırsak) kanseri taraması, iki yılda bir gaitada gizli kan testi ile yapılmaktadır.
Türkiye genelinde geçtiğimiz yıl Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları (KETEM, TSM, SHM, ASM, Mobil Tarama araçları) ve ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşları ile birlikte toplamda 3 milyon 500 bin meme kanseri taraması, 3 milyon 500 bin serviks kanseri taraması ve 2 milyon 500 bin kolon kanseri taraması gerçekleştirilmiştir. Toplam tarama sayısı ise 9 milyon 500 bine ulaşmıştır.
