Hitit Üniversitesi’nde görevli iki biyoistatistik uzmanı, bir bilgisayar mühendisi, bir göğüs hastalıkları uzmanı ve bir gastroenteroloji uzmanı, insan seslerini matematiksel verilere ve grafiklere dönüştürerek solunum yolu hastalıklarını teşhis etmeye yönelik yeni bir yazılım geliştirme sürecine girdi.
Bir yılı aşkın bir süredir devam eden projede, 75 bireyden alınan öksürük sesleri matematiksel verilere dönüştürüldü. Bu veriler, derin öğrenme yöntemleri kullanılarak KOAH, astım, bronşit, üst solunum yolu hastalıkları, zatürre ve reflü gibi rahatsızlıklara bağlı öksürük seslerinin özeliklerini yapay zekaya öğretti.
Hastalığı olmayan kontrol öksürüğünü de doğru bir şekilde tespit edebilen ve hastalıklara %91’in üzerinde bir başarı oranıyla tanı koyabilen yazılım projesi, TÜBİTAK tarafından desteklenme şansı buldu.
PROJE TÜBİTAK DESTEĞİYLE GELİŞTİRİLECEK
Hitit Üniversitesi Biyoistatistik Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Emre Demir, öksürük sesine dair pek çok parametre elde ettiklerini ve bu verileri analiz edilebilir hale getirdiklerini açıkladı.
Bireylerden elde ettikleri sesleri yapay zekaya öğrettiklerini bildiren Demir, “KOAH, astım, bronşit, üst solunum yolu hastalıkları, zatürre ve reflü gibi hastalıkları öksürük sesinden teşhis edebiliyoruz” şeklinde bilgi verdi.
Pilot uygulamada %91 başarı oranı elde ettiklerini belirten Demir, TÜBİTAK desteğiyle sağlanacak gelişmiş ekipmanlarla bu oranı %95’in üzerine çıkarabileceklerini söyledi. “Her bir hastadan 3 ses kaydedeceğiz. Her hastalık grubundan en az 100 ses almayı planlıyoruz. 2 binin üzerinde ses verisi toplamayı hedefliyoruz. Her sesi 10 farklı veriye dönüştürerek 5 bin civarı parametreye ulaşabileceğiz. Bu sayede çok daha kapsamlı sonuçlara ulaşmayı umuyoruz” diyor.
HASTALAR CEP TELEFONUYLA KENDİSİNE TEŞHİS KOYACAK
Demir, projenin üçüncü aşamasında bir mobil uygulama geliştirerek kullanıcıların cep telefonlarıyla öksürük sesi kaydedip kendilerine solunum yolu tanısı koyabilmelerini amaçladıklarını ifade etti. “Binlerce ses verisinden derin öğrenme ve yapay zekayla oluşturacağımız modelin, %95 oranında doğru sonuçlar vereceğine inanıyoruz” dedi.
Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Dr. Öğretim Üyesi Büşra Durak, öksürüğün göğüs hastalıkları polikliniğine başvurunun en yaygın nedenlerinden biri olduğunu vurguladı. “Öksürük, hastalıklar hakkında kıymetli bilgiler sunuyor. Kuru, balgamlı ve hırıltılı öksürük çeşitleriyle gelen hastalarda farklı tanılamalar yapabiliyoruz” dedi.
Bu hastalıkların tanısı için genellikle laboratuvar ve görüntüleme testlerine ihtiyaç duyulduğunu belirten Durak, “Bu testler hem hastalar için yıpratıcı olabiliyor hem de sağlık sistemine büyük bir yük getiriyor. Projemizle solunum hastalıklarının tanısını öksürük seslerinden yapmayı amaçlıyoruz. Böylece, hastalara daha hızlı tanı koyabilir ve tedavi sürecini hızlandırarak sağlık sistemi üzerinde oluşabilecek yükü azaltmayı hedefliyoruz” şeklinde konuştu.
Gastroenteroloji kliniğinden uzman doktor İbrahim Durak ise reflünün kronik öksürüğün önemli sebeplerinden biri olduğunu ifade ederek, “Reflü tanısı için üst sindirim sistemi end
