Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), nükleer tekniklerin kültürel mirasın korunmasındaki rolüne dikkat çekerek bu alanda önemli destekler sunmaya devam ediyor.
IAEA, dünya genelindeki uzmanlar ve kurumlarla iş birliği yaparak, kültürel mirasların korunmasında radyasyon temelli teknolojilerin uygulanmasını teşvik etmektedir. Ajansın yürüttüğü projeler, doğal afetler, iklim değişikliği ve sıcaklık dalgalanmaları gibi çevresel tehditlerle mücadele etmeyi amaçlamaktadır. İleri düzeydeki teknolojiler, IAEA’nın iş birliğiyle Fransa’daki Paris-Saclay Üniversitesi ve Mısır Atom Enerjisi Kurumu gibi merkezlerde geliştirilmektedir.
Fransa’nın Grenoble şehrindeki ARC-Nucleart Tesisinin Yönetim Başkanı Laurent Cortella, özellikle ahşap ve organik malzemelerden yapılan kültürel miras eserlerinin biyolojik bozulmalara karşı radyasyon teknikleriyle etkin bir şekilde korunabileceğini belirtmiştir. Cortella, gama ışınları ile gerçekleştirilen dezenfeksiyon süreçlerinin, böcekler, mantarlar ve algler gibi biyolojik tehditlere karşı derinlemesine koruma sağladığını da vurgulamıştır. Ayrıca, radyoaktif kürlemeli reçinelerin kullanılmasıyla, yapısal olarak zayıflamış eserlerin dayanıklılığının artırılabileceğinin altını çizmiştir. Bu tekniklerin uygulandığı örneklerden biri de Fransa’nın Moutier-Malcard kentinden gelen, 15’inci yüzyıla ait ahşap Aziz Barbara heykelidir. Hasar gören heykelin yapısal bütünlüğü, gama ışınları kullanılarak yeniden sağlanmıştır.
IAEA, kültürel mirasın korunmasına yönelik teknolojilerin yaygınlaştırılması amacıyla ‘F22082’ kodlu Koordineli Araştırma Projesi’ni yürütmektedir. 20 farklı ülkeden 21 kurumun katılım gösterdiği bu proje, bilgi paylaşımını, kurumsal iş birliklerini ve uygulamaların geliştirilmesini hedeflemektedir. Projenin ikinci toplantısı ise Ekim 2024’te Roma’da gerçekleştirilecek ve katılımcılar, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren bir arkeolojik alan ile ENEA’nın gama ışınlama tesislerini ziyaret edecektir.
