Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki ciddi sağlık sorunlarından biri olan obezite, vücut yağ kütlesinin yağsız kütleye oranında meydana gelen aşırı artış sonucunda, boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının istenilen seviyenin üzerine çıkması olarak tanımlanmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) aşırı kiloyu, “vücutta aşırı yağ birikmesi durumu” olarak tanımlamaktadır.
Obezite ise aşırı yağ birikimiyle bağlantılı olan kronik ve karmaşık bir sağlık sorunu olarak ifade edilmektedir; bu sorun, fazla kalori alımının ve bunların yakılmadığı durumda ortaya çıkan dengesizliklerden kaynaklandığı belirtilmektedir.
DSÖ, vücut kitle endeksine göre 25’in üstündeki değerleri aşırı kilolu, 30’un üzerini ise obezite olarak sınıflamaktadır.
Obezite, tip 2 diyabet ve kalp hastalığı riskini artırmakla kalmayıp, kemik sağlığı ve üreme fonksiyonlarını da olumsuz etkileyebilir. Ek olarak, bazı kanser türlerinin riskini artırmakta, uyku bozukluklarına ve hareketlilikte azalmaya sebep olarak yaşam kalitesini düşürmektedir.
Başlangıçta yüksek gelirli ülkelerin sorunu olarak kabul edilen aşırı kilo ve obezite, artık düşük ve orta gelirli ülkelerde de artış göstermektedir.
DSÖ’nün 2022 yılı verilerine göre, dünya genelinde 18 yaş ve üzerindeki 2,5 milyar yetişkin aşırı kilolu, 890 milyondan fazla kişi ise obez olarak kaydedilmiştir.
18 yaş ve üzeri yetişkinlerin yüzde 43’ü aşırı kilolu olup, bu oran 1990 yılına göre neredeyse iki katına çıkmıştır.
5 yaş altındaki yaklaşık 37 milyon çocuk aşırı kilolu iken, bu oranın Afrika’da 2000 yılından beri yüzde 23 arttığı görülmektedir.
Aşırı kilolu veya obez durumda olan 5 yaş altı çocukların neredeyse yarısı Asya’da bulunmakta; ayrıca 5-19 yaş aralığındaki 390 milyondan fazla çocuk ve ergen aşırı kilolu durumdadır.
1990 yılında 5-19 yaş arası çocuk ve ergenlerin yalnızca yüzde 2’si obezken, 2022 yılı itibarıyla bu oranın dört kat arttığı ve yüzde 8’e ulaştığı bildirilmektedir.
Küresel obezite oranlarında, kız çocuklarında bu oran yüzde 1,7’den 6,9’a, erkeklerde ise yüzde 2,1’den 9,3’e çıkmıştır.
OBEZİTE EN FAZLA ADA ÜLKELERİNDE GÖRÜLDÜ
Ingiliz yayın organı The Lancet’in, DSÖ katkılarıyla yayımlanan 2022 tarihli raporuna göre, kadınlar arasında obezitenin en yaygın görüldüğü ülkeler Tonga ve Amerikan Samoası, erkekler arasında ise Amerikan Samoası ve Nauru’da %60’tan fazla obez yaşayan yetişkin bulunmaktadır.
İngiltere, obezite prevalansı açısından kadınlarda dünyada 87’nci, erkeklerde ise 55’inci sırada yer alırken, ABD kadınlarda 36’ncı, erkeklerde 10’uncu sıradadır.
2022 yılında obezite, kız ve erkek çocuklarında en yüksek oranda Niue ve Cook Adaları’nda gözlemlenmiş ve bu bölgelerdeki çocuk ve ergen nüfusunun yüzde 30’undan fazlasının obez olduğu tespit edilmiştir.
İngiltere ise obezite sıralamasında kız çocuklarında 72’nci, erkeklerde de 91’inci sırada bulunmaktadır.
Türkiye, 200 ülke arasında kadınlarda obezite oranları açısından 42’nci, erkeklerde ise 60’ıncı sıradadır.
Bu arada, Türkiye’deki obezite vakalarının sayısında da artış gözlemlenmektedir.
