Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından ilk kez yayımlanan “Küresel Enerji Değerlendirmesi” raporu, enerji sektöründeki trendleri güncel verilerle ele alarak 2024 yılına dair küresel enerji talebi, arzı, yeni enerji teknolojilerinin ilerlemesi ve karbon emisyonları gibi unsurları kapsamaktadır.
Rapora göre, 2024 yılında küresel enerji talebi yıllık bazda yüzde 2,2 oranında bir artış gösterdi. Bu artış, küresel ekonomide geçen yıl görülen yüzde 3,2 büyümenin altında kalsa da, 2013-2023 döneminde kaydedilen ortalama yıllık yüzde 1,3’lük artışın oldukça üstünde bir seviyeye ulaştı.
Çin’deki talep yavaşlamasına rağmen, Çin’in de dahil olduğu gelişmekte olan ülkeler, geçen yıl dünya enerji talep artışının yüzde 80’ini sağladı. Gelişmiş ekonomilerde ise, son yıllarda yaşanan düşüşlerin ardından enerji talebi yeniden artış gösterdi ve neredeyse yüzde 1 oranında büyüme kaydedildi.
2024 yılında küresel enerji talebindeki artışın en büyük bölümünü elektrik sektörü üstlendi. Elektrik tüketiminin yıllık olarak yüzde 4,3 oranında büyümesi, 2013-2023 dönemindeki yıllık ortalamanın neredeyse iki katına tekabül etti.
Geçen yıl dünya genelinde elektrik tüketimindeki belirgin artış, sıcaklık rekorları nedeniyle birçok ülkede yaşanan aşırı soğutma gereksinimi, sanayi tüketiminin yükselmesi, ulaşımdaki elektrifikasyon ve yapay zeka ile veri merkezlerinin büyümesi gibi faktörlere dayanmaktadır.
Yenilenebilir ve nükleer enerjinin toplam enerji üretimindeki payı yüzde 40’a ulaştı
Büyüyen elektrik talebinin önemli bir kısmı, düşük emisyonlu kaynakların artışı ile karşılandı. Geçtiğimiz yıl dünya genelinde eklenen yeni yenilenebilir enerji kapasitesi, 700 gigavatlık bir artış göstererek 22 yıl üst üste rekor kırdı.
Küresel elektrik üretimindeki artışın yüzde 80’inin yenilenebilir ve nükleer enerji kaynaklarından sağlandığı görülüyor; bu enerji türleri, toplam üretimin ilk kez yüzde 40’ını oluşturdu.
Artan elektrik talebinin bir yansıması olarak, fosil yakıtlar içinde en büyük artış doğal gazda kaydedildi. Doğal gaz talebi, son on yıldaki yıllık ortalamayı aşarak geçen yıl 115 milyar metreküp arttı.
Küresel petrol talebi ise geçen yıl sadece yüzde 0,8 oranında bir artış yaşadı ve petrolün toplam enerji talebindeki payı ilk kez yüzde 30’un altına düştü.
Kömür talebi ise yüzde 1 oranında bir büyüme gösterdi. Küresel kömür talep artışının yüzde 90’ından fazlası, Çin ve Hindistan’dan kaynaklandı.
“Ekonomik büyüme ve emisyonlar arasındaki ilişki zayıflıyor”
Rapor, temiz enerji teknolojilerinin hızlı bir şekilde benimsenmesinin, küresel enerji sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonlarındaki yıllık artışı sınırladığını belirtiyor.
Ancak, rekor sıcaklıklar nedeniyle artan enerji talebi sonucunda, karbon emisyonları yıllık bazda yüzde 0,8 artışla 37,8 milyar tona yükseldi. Öte yandan, yenilenebilir enerji kaynakları, nükleer enerji, elektrikli araçlar ve ısı pompalarının kullanımı, 2019’dan bu yana 2,6 milyar ton karbondioksit emisyonunun önüne geçti. Bu miktar, küresel emisyonların yüzde 7’sine denk geliyor.
Gelişmiş ekonomilerde karbon emisyonları 2024’te yıllık bazda yüzde 1,1 az
