Marmara Denizi’nde gerçekleşen 6.2 büyüklüğündeki deprem ve ardından gelen artçı sarsıntılar, İstanbul’da trafik yoğunluğuna neden oldu.
İBB’nin Trafik Yoğunluğu verilerine göre, depremin hemen sonrasında İstanbul’daki trafik yoğunluğu yüzde 75’e kadar ulaştı. Bazı araçların ise arızalanarak yolda kaldığı gözlemlendi.
Bu arızaların çeşitli nedenleri olabileceği gibi, pek çok araç sahibinin ‘şanzıman’ uyarısı alarak yolda kaldıklarını bildirmeleri, dikkatleri otomatik şanzıman sistemlerine yöneltti.
SATILAN OTOMOBİLLERİN YÜZDE 92’Sİ ‘OTOMATİK’
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine göre, Türkiye’de 2024 yılı itibarıyla 980 bin adeti aşkın otomobil satışı gerçekleştirildi. Bu, tüm zamanların rekorunu kırmış oldu. Satılan otomobillerin 897 bin 143’ünde, yani yüzde 92’sinde otomatik şanzımanlar mevcut.
Bu rakamlar, otomatik şanzımanlı araçların tüketiciler tarafından önemli ölçüde benimsendiğini gösteriyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Aralık ayı sonu itibarıyla Türkiye yollarındaki araç sayısı 31 milyon 301 bin 389 olarak kaydedildi. Bu araçların yüzde 52’sini otomobiller oluşturuyor. Dolayısıyla, yollarda 16 milyondan fazla otomobilin bulunduğu söylenebilir. Her yıl 800 binden fazla yeni otomobilin trafiğe girdiği dikkate alındığında, otomatik şanzımanlı araç sayısının hızla arttığı da anlaşılmaktadır.
Bu durum, araçların motor gücünü tekerleklere otomatik olarak ileten sistemlerin anlaşılmasının önemini artırıyor.
DÖRT FARKLI TEKNOLOJİ BULUNUYOR
Otomatik şanzıman sistemleri genel olarak dört ana kategoriye ayrılıyor.
Tork konvertörlü şanzıman olarak adlandırılan tam otomatik sistemde, hidrolik yapı motordan gelen gücü şanzıman dişlilerine ve tekerleklere aktarıyor. Bu türdeki araçların vites geçiş süreleri diğer otomatik sistemlere göre daha uzun olsa da, düz ve otomatik şanzımanlarda karşımıza çıkan debriyaj arızalarını ortadan kaldıran avantajlar sunar.
Tek kavramalı otomatik şanzıman sistemi ise, manuel vites değiştirmeyi otomatik hale getiren bir mekanizma olarak tanımlanabilir. Bu tip araçlar bazen ‘yarı otomatik şanzıman’ olarak da adlandırılıyor. Yakıt tasarrufuna yönelik tasarlanan bu sistemde, tek bir baskı balata tüm vitesleri kontrol ediyor.
‘ÇİFT KAVRAMA’ NEDİR?
Günümüzde pek çok otomobil üreticisi tarafından tercih edilen çift kavramalı otomatik şanzıman sistemleri, sağladığı avantajların yanı sıra bazı sorunları da beraberinde getiriyor.
İstanbul trafiğinde yolda kalan araçların çoğunda bu sisteme sahip şanzımanların görev yaptığı düşünülüyor.
Fonksiyonelliği ve performansı sebebiyle diğer şanzıman çeşitlerine göre daha yüksek maliyetli olan çift kavramalı sistem, iki ayrı kavrama ile çalışıyor. Bu sayede hızlı vites geçişlerinin yanı sıra sarsıntısız geçiş imkanı sunuyor.
Bununla beraber, özellikle yüksek performans gerektiren veya sıkışık trafikte sık sık vites değişimine maruz kalan bu şanzıman türü aşırı ısınma riski taşıyabiliyor. Bu nedenle soğutma sisteminin düzenli kontrolü ve bakımı büyük önem arz ediyor.
