İnsan hayatını sıfırdan yaratmayı hedefleyen bir bilimsel proje, uzun süredir tartışmalara sebep olmanın ardından hayata geçiriliyor.
Bu proje, insan DNA’sını üretmeyi amaçlayarak dünyada bir ilki gerçekleştirmiş olacak.
Araştırmanın tasarlanmış bebekler ve gelecek nesillerde öngörülemeyen değişimlere kapı aralayabileceği düşünülüyor ve bu nedenle bugüne dek bir tabu olarak kalmıştı.
Bununla birlikte, bugün dünyanın en büyük tıbbi yardım kuruluşu Wellcome Trust, projeyi hayata geçirmek için gerekli olan 10 milyon sterlinlik finansmanı sağladığını duyurdu.
Kuruluş, tedavisi bulunmayan birçok hastalığa çözüm olacağını umarak, projenin zarar vermekten çok fayda sağlayacağına inanıyor.
Cambridge’deki MRC Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’ndan Dr. Julian Sale, bu araştırmanın biyolojide devasa bir atılım olduğunu belirtiyor:
“Hiçbir sınıra sahip değiliz. İnsanların yaşlanma süreçlerinde hayat kalitelerini artıracak, daha az sağlık sorunuyla daha sağlıklı bir yaşlanma yaşamasını sağlayan tedavileri inceliyoruz.”
Dr. Sale, bu yaklaşımın hastalıklara karşı dirençli hücreler üretme, karaciğer ve kalp gibi hasar görmüş organları yenileme ve hatta bağışıklık sistemini güçlendirme amacı güttüğünü ifade ediyor.
Fakat bu araştırmaya itiraz edenler de var. Eleştirmenler, projenin etik dışı biçimde modifiye edilmiş veya yapay insanlar yaratmayı amaçlayan bilim insanları için bir zemin yaratmasından endişe ediyor.
Beyond GM kampanya grubundan Dr. Pat Thomas, “Bütün bilim insanlarının iyi niyetli olduğuna inanmak isteriz ancak bilim, zarar vermek için de kullanılabilir” sözleriyle durumu ele alıyor.
İnsan Kalıtım Projesi’nin tamamlanmasının 25. yıl dönümünde bilim insanları projeye dair detayları BBC’ye aktardı ve bunun insan DNA’sındaki moleküllerin haritalanmasını sağladığını belirtti. Projenin finansmanı Wellcome Trust’tan temin edildi.
Vücudumuzdaki her hücre, DNA adı verilen ve genetik bilgileri taşıyan bir molekül içeriyor. DNA, A, G, C ve T isimli dört küçük bloktan oluşarak, çeşitli kombinasyonlarla bizi tanımlayan tüm genetik bilgileri barındırıyor.
İnsan Kalıtım Projesi, bilim insanlarına bütün insan genlerini bir barkod gibi okumalarını sağladı.
Şimdi ise bu projeyi daha ileri bir aşamaya taşıyan Sentetik İnsan Kalıtımı Projesi gündemde. Araştırmacılar, yalnızca DNA molekülünü okumayacak; aynı zamanda bazı parçalarını da üretebilecekler.
Gelecekte belki de tüm DNA’yı üretip sıfırdan bir canlı yaratma hedefi taşımaktalar.
Bilim insanlarının öncelikli hedefi, insan DNA’sının daha büyük bloklarını üretmek ve nihai olarak sentetik bir insan kromozomu oluşturmaktır.
Söz konusu kromozomlar, gelişimimizi, tedavimizi ve bağışıklığımızı yönlendirecek genleri taşıyacak. Bu alanda yapılan çalışmalar aracılığıyla genlerimizin ve DNA’nın vücudumuzu nasıl yönettiği incelenebilecek.
Pek çok hastalık, bu genlerin dizilimindeki hatalardan kaynaklanıyor. Wellcome Sanger Enstitüsü’nden Prof. Matthew Hurles, bu yüzden bu tür araştırmaların daha etkili tedavi yöntemlerinin bulunmasına katkıda bulunabileceğini ifade ediyor:
“Sıfırdan DNA üretmek, bize DNA’nın işleyiş biçimini anlamak ve yeni teorileri test etme imkanı verecek. Bunun şu an yalnızca mevcut organizmalardaki DNA üzerinde değişiklikler yaparak görebiliyoruz.”
Projenin çalışmalarının test tüplerinde ve kaplarında yürütüleceği belirtildi. Bu aşamada canlı bir yaratma denemesi gerçekleştirilmesi söz konusu değil.
Buna rağmen, teknoloji bilim insanlarına insanların yaşayan organizmalar üzerinde
