Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), blog sayfası Merkezin Güncesi’nde “Reeskont Kredilerinde Katma Değer Odaklı İhracatçı Skoru Uygulaması” başlıklı bir analiz yayımladı. Analizde, “İhracatçı skoru uygulaması ile düşük potansiyelli nette ithalatçı firmaların yerini yüksek potansiyelli ihracatçıların alarak reeskont kredilerinden daha fazla faydalanması hedefleniyor” ifadelerine yer verildi. Ayrıca, nette ithalatçı durumda bulunan ve yüksek katma değerli ihracat potansiyeline sahip olan firmaların da reeskont kredilerinden yararlanabileceği vurgulandı. Yüksek skorlu firmaların ihracatının yüzde 41,5’inin orta-yüksek teknolojili ürünlerden oluştuğu, bu oranın düşük skorlu firmalar için ise sadece yüzde 2,7 olduğu belirtildi. Düşük skorlu firmaların genelde net ithalatçı, yüksek skorlu firmaların ise genelde net ihracatçı oldukları ifade edildi.
İHRACATÇI SKORU ÜZERİNE AYRINTILI BİLGİ
Bu analiz, Merkez Bankası Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü’nden Uzman Yardımcıları Muhammed Furkan Erdoğan ve Kadir Gürci ile Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü’nden Uzman Fırat Özata tarafından hazırlandı.
TCMB, ihracatçılara sağlanan reeskont kredilerinin etkin kullanımını sağlamak amacıyla düzenli analizler gerçekleştirmekte. Söz konusu çalışmada, son yıllarda reeskont kredilerinin verilişine ilişkin yapılan değişiklikler ile 13 Ocak 2025 itibarıyla hayata geçirilecek ihracatçı skoru uygulamasına dair bilgiler sunuldu.
Reeskont kredilerinin etkinliğini artırmak, cari dengeye daha fazla katkı sağlamak ve KOBİ’lere daha uygun finansman imkanları sunmak amacıyla önemli uygulama değişiklikleri gerçekleştirildiği belirtildi. 2021 yılında yapılan değişikliklerle net ihracatçılık kriterinin firma seçimi için belirleyici bir unsur haline geldiği, ayrıca günlük reeskont kredi limitlerinin kademeli olarak artırıldığı ifade edildi.
FİRMA SAYISI 8 BİNE YÜKSELDİ
Analiz sonuçlarına göre, Aralık 2018’de yaklaşık 2.100 olan reeskont kredisinden faydalanan firma sayısının Ekim 2024 itibarıyla 8 bine ulaştığı, KOBİ’lerin bu toplam içerisindeki payının ise yüzde 38’den yüzde 84’e yükseldiği kaydedildi.
Çalışmada TCMB’nin, sınırlı kaynakların daha etkili dağılımı için ihracatçı skorunu uygulamaya aldığı açıklandı. Bu skorlama, firmaların ürettikleri ürünlerin kalitesi, yarattıkları katma değer, ihracat performansları ve bağlı oldukları ana grup ilişkilerini göz önünde bulundurarak belirleniyor.
Analiz, ihracatçı skorunun hesaplanmasında kullanılacak kriterler hakkında detaylı bilgi veriyor. Reeskont kredisi talep eden her firmanın beyan ettiği verilere dayanarak yapılan hesaplamalarda, TCMB tarafından belirlenen eşik değerlere göre puanlama yapılıyor. İlgili değişkenlerden elde edilen puanlar, değişkenin ağırlık katsayısı ile çarpılmıştır. 40 puan ve üzeri alan firmalar ‘ihracatçı skoru yüksek’, bu puanın altında kalanlar ise ‘ihracatçı skoru düşük’ olarak değerlendiriliyor.
KREDİ YARARLAMALARI ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER
Yürütülen çalışmalarda, TCMB bünyesindeki firma verileri kullanılarak mal ihracatçısı firmaların performans ve potansiyel puanlarının hesaplanması ile ilgili şu tespitlere yer verildi: Nette ihracatçı firmalar, nette ithalatçı firmalara göre hem performans hem de daha yüksek potansiyel puanına sahipler. Böylelikle, ihracatçı skoru uygulaması ile yüksek potansiyelli ihracatçıların reeskont krediler
