ABD Başkanı Donald Trump’ın aldığı yeni karar, gümrük vergilerinin yürürlüğe girmesiyle birlikte küresel ticaret savaşları konusunda endişeleri artırdı ve piyasalarda ciddi düşüşlere neden oldu.
Trump, Kanada ve Meksika’ya yönelik %25 oranında gümrük vergisini geri çekerken, Çin’e uygulanan ek %10 gümrük vergisini 4 Şubat itibariyle hayata geçirdi.
ABD’nin Çin’den ithal edilen tüm ürünlere uygulayacağı vergilerin yanı sıra Çin, 10 Şubat’tan itibaren ABD’den gelen kömür ve sıvılaştırılmış doğalgaz ürünlerine %15, ham petrole, tarım makinelerine ve büyük motorlu araçlara %10 gümrük vergisi getireceğini açıkladı.
Trump ayrıca, Avrupa Birliği ürünlerine ‘yakın zamanda’ gümrük vergisi uygulanabileceğini belirtti.
Bazı uzmanlar, bu gümrük vergilerinin kur üzerinde baskı oluşturabileceğini ve Türkiye’nin faaliyet gösterdiği pazarlardaki dengeleri değiştirebileceği görüşündeler.
Trump yönetiminin uygulamaya koyduğu gümrük vergilerinin Türkiye ekonomisine olası etkileri üzerine uzmanlarla değerlendirmelerde bulunduk.
Gümrük vergisi nedir?
Gümrük vergileri, ithal edilen ürünlere uygulanan maliyetlerdir.
Bu vergiler, ürünlerin değeri üzerinden hesaplanmakta ve ihracat yapan şirketler değil, ithalatçı şirketlerin yükümlülüğünde olmaktadır.
Örneğin, 50.000 dolarlık bir aracı ithal eden bir firma, %25 gümrük vergisi ödemekle yükümlüyse, her bir otomobil için ek olarak 12.500 dolar ödemesi gerekecektir.
Ancak vergilerin kimlerin üzerine düştüğü sorusu ise oldukça karmaşıktır.
ABD’de ithal ürünleri satan firmalar fiyatlarını artırırsa, bu vergi yükü nihai olarak tüketicilere yansıyabilir.
Trump, sık sık gümrük vergilerinin ABD’deki iş olanaklarını koruduğunu ve ülke ekonomisini büyüterek vergi gelirini artırdığını iddia etse de, ilk başkanlık döneminde uyguladığı gümrük vergilerinin ABD ekonomisinin büyüme hızında kayda değer bir artış sağlamadığı gözlemlenmiştir.
Dolar kuru etkilenir mi?
Uzmanlar, gümrük vergilerinin Türk lirası üzerinde dolaylı bir baskı oluşturabileceğini öngörmektedir.
Türk-Amerikan İşadamları Derneği (TABA) Başkanı Ecevit Sanlı, gümrük vergilerinin doları güçlendirebileceğini ve bu durumun Türk lirası dahil gelişmekte olan ülke para birimlerini olumsuz etkileyebileceğini belirtmektedir.
Sanlı’ya göre, dolar kurundaki dalgalanmalar Türkiye’nin dış ticaretini de dolaylı yoldan etkileyebilir.
Ayrıca, Sanlı “küresel tedarik zincirlerinde yaşanacak olası aksamaların” Türkiye’nin yurtdışından hammadde ve ara mal tedarikini daha maliyetli hale getirebileceğini vurguluyor.
Ekonomist Hayri Kozanoğlu ise gümrük vergilerinin ABD’de enflasyonu artırabileceğini ve ABD Merkez Bankası’nın faiz indirim süreçlerini yavaşlatabileceğini düşünmektedir.
ABD’deki yüksek faiz oranları dolayısıyla, dolar diğer para birimleri karşısında değer kazanmakta. Bu durum dolayısıyla Dolar/TL kurunun yükselebileceği kaydedilmektedir.
Ancak Türkiye’nin enflasyonu düşürmek amacıyla uyguladığı yüksek faiz oranlarının, Türk lirasının değerini büyük ölçüde korumada faydalı olabileceğini ifade eden Kozanoğlu, dolardaki artışın sınırlı kalabileceğini belirtmektedir:
“TL genel olarak dış ticaret yaptığı paralara karşı büyük değişiklik göstermiyor.”
