Bakanlıktan elde edilen bilgilere göre, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yürütülen analiz çalışmaları, serbest meslek grubu içerisinde en yüksek potansiyele sahip doktorları hedef aldı.
Bu çalışma çerçevesinde, özel muayenehanesi bulunan 28 bin 931 doktora yönelik “Doktorluk Faaliyetinde Bulunan Serbest Meslek Erbaplarına İlişkin Analiz Çalışması” gerçekleştirildi.
Analizde, yapay zeka ve makine öğrenmesi algoritmalarından yararlanılarak, çok değişkenli veri setleri ile risk senaryoları oluşturuldu. Yapay zeka destekli senaryolar kullanılarak mükelleflerin risk düzeyleri değerlendirildi.
Analizler sonucunda 3 bin 663 doktor, vergi uyumu açısından “yüksek riskli” olarak belirlenmesine karşın, bu mükelleflere doğrudan cezai işlem uygulanmadı. Bunun yerine, önleyici denetim ve gönüllü uyum stratejisi benimsenerek takip edildi.
Doktorlara vergi mevzuatı hakkında gerekli bilgilendirmeler yapıldı. Risk kategorisinde yer alan mükellefler bilgilendirilerek, pişmanlık beyanında bulunmaya teşvik edildi.
Bu süreç sonucunda, riskli olarak sınıflandırılan 3 bin 663 doktordan 1,701’i pişmanlık hükümlerinden faydalanarak gelir vergisi beyannamesi sunmayı tercih etti. Bu beyanlar çerçevesinde toplam 1,7 milyar lira matrah bildirildi.
Beyan edilen tutarlar üzerinden yapılan hesaplamalara göre, mükellef başına ortalama matrah uyum öncesine kıyasla 5 kat artış gösterdi.
Aralık 2023 dönemine ait KDV beyannameleri üzerine gerçekleştirilen analizde, yasal süresi içerisinde beyan edilen mal ve hizmet tutarının yaklaşık 9 milyon lira seviyesinde kalmasına karşın, 2025 yılı içinde verilen düzeltme beyannameleri ile bildirilen tutar 358 milyon liraya ulaştı.
Bu veriler, başlangıçta yapılan beyanların önemli ölçüde yetersiz olduğunu, ancak önleyici denetim ve bilgilendirme sürecinin ardından gerçekleştirilen düzeltmelerin hatırı sayılır derecede yüksek olduğunu göstermektedir.
Ayrıca, çalışmada riskli gruba dahil edilmeyen 158 doktor üzerinde de etki analizi yapıldı. Bu hekimler, 2025 yılı içerisinde herhangi bir baskı olmaksızın pişmanlıkla beyan da bulunmuşlardır.
Söz konusu doktorlar toplamda 76 milyon lira matrah bildirmiştir.
Gönüllü uyuma yanıt vermeyenlere vergi incelemesi
Böylece, çalışma kapsamında gönüllü uyum sayesinde 2,1 milyar liralık matrah artışı sağlanmıştır.
Gönüllü uyuma yanıt veren doktorlar hakkında vergi incelemesi yapılmamıştır. Ancak gönüllü uyuma davet edilip bu çağrıyı yanıtsız bırakan veya sunduğu açıklamaları kabul edilmeyen doktorlar hakkında vergi incelemesi ve takdire sevk süreçleri başlatılacaktır.
Doktorların mali bilgileri ile birlikte, giderlerinin vergi mevzuatına uygun olup olmadığı hususunda da incelemeler yapılacaktır. Bu süreçte Sağlık Bakanlığı’nın ilgili birimlerinden doktorların muayene ve ameliyat bilgileri talep edilecektir.
“Bu modeli yaygınlaştıracağız”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, gönüllü uyumun vergi sistemindeki önemini vurgulayarak, “Kayıt dışı ile mücadelemizi sadece cezai yaptırımlarla değil, mükelleflerimizi bilgilendirerek ve yönlendirerek sürdürüyoruz. Bu çalışma aracılığıyla, önleyici denetim modeli sayesinde milyonlarca liralık veri gönüllü olarak beyan edilmiştir. Bu durum
