Günümüzde çocukların ekran başında geçirdiği süre giderek artmaktadır. Araştırmalar, bu durumun bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişimlerinde olumsuz etkiler yarattığını göstermektedir. Çocuk Nörolojisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Türkan Uygur Şahin, çocukların ekran kullanımında dikkat edilmesi gereken unsurlar hakkında önemli bilgiler verdi.
Dr. Şahin, mobil ve etkileşimli ekran medyasının günümüz çocuklarının yaşamlarına entegre olduğunu vurguladı. “Günümüz çocukları, mobil medya ile zenginleştirilmiş sürekli değişen bir dijital ekosistemde büyüyen dijital yerlilerdir. 1970’te çocukların düzenli medya ile etkileşime geçme yaşı 4 iken, günümüzde bu süre sadece 4 aya kadar düşmüştür. Elektronik cihazların öğrenme, iletişim ve bilgi dağıtımında yarattığı devrim tartışmasızdır; ancak son araştırmalar, ekranlı medya kullanımının uzun vadede çocukların sağlığında ciddi olumsuz etkiler yaratabileceğini ortaya koymakta ve bu durumu küresel bir halk sağlığı sorunu haline getirmektedir,” şeklinde belirtti.
Ekran süresinin bilişsel gelişim üzerindeki etkilerine değinen Dr. Şahin, “Ekranlı medya cihazları eğitim ve öğrenimi destekleyebilir; ancak bazı araştırmalar, ekran kullanımının yürütücü işlevler, sensorimotor gelişim ve akademik başarı üzerinde olumsuz etkileri olduğunu göstermektedir. Çoklu görev yapma becerisi (multitasking) özellikle gençlerde yürütücü işlevler üzerinde kötü etkiler yaratmaktadır. Ekran maruziyetinin bilişsel gelişim üzerindeki mühim etkilerini göz ardı etmemek gerekir,” dedi.
Dil gelişimi sürecine ilişkin görüşlerini de paylaşan Dr. Şahin, “Çocukluğun ilk yılları, bu dönemde dil becerilerinin kazanılması açısından kritik bir dönemdir. Ekran başında geçirilen zaman, çocukların yetişkinlerle etkileşim alanını daraltarak dil becerilerinin gelişimini olumsuz etkileyebilmektedir. Yetişkinlerin çocukların bulunduğu ortamlarda arka planda çalan televizyonun etkisinin farkında olmaları önemlidir. Araştırmalar, arka planda televizyona maruz kalmanın 5 yaş altındaki çocuklar üzerinde dil kullanımı, yürütme işlevi ve biliş arasında olumsuz sonuçlar doğurabileceğini göstermektedir,” açıklamasını yaptı.
“UYGUN SÜREDE VE EBEVEYNLE BİRLİKTE OLMALI”
Ekran karşısında geçen sürenin ebeveyn ile birlikte ve yaşa uygun olmasının çocuklardaki dil becerilerini olumlu yönde etkileyebileceğini belirten Dr. Şahin, “Araştırmalar, günde 1 saatten az ekran izleyen çocuklarla karşılaştırıldığında, günde 2 ya da daha fazla saat ekran izleyen çocukların davranış sorunları yaşama olasılığının arttığını göstermiştir,” dedi.
“SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİMDEKİ RİSKLER”
Son yıllarda ekran süresinin, çeşitli elektronik cihazlarla daha karmaşık hale geldiğini dile getiren Dr. Şahin, “Küçük yaştaki çocuklarda yapılan araştırmalar, ekran kullanımının psikolojik refah üzerinde olumsuz etkilere yol açabilecek bir risk faktörü olduğunu göstermektedir,” diye ekledi.
“ŞİDDET İÇEREN İÇERİĞE SÜREKLİ MARUZ KALMAK TEHLİKELİ”
Dr. Şahin, bilgisayar kullanımı ve video oyunlarının olumsuz etkileri hakkında bilgi vererek, “Bilgisayar ve video oyunları, depresyon ve anksiyete gibi daha şiddetli belirtilerle ilişkilendirilmiştir. Aşırı ekran süresi, hızlı tempolu içerik ve şiddet maruziyeti, dikkate değer etkiler yaratmaktadır,” şeklinde konuştu.
