Son günlerde Türkiye’de CHP’nin boykot çağrısının etkileri geniş bir şekilde ele alınıyor. Muhalefet, bu tüketim boykotunu demokratik bir protesto olarak değerlendirirken, hükümet ise bunun ekonomiye zarar verme amacında olduğu görüşünde. İlk olarak 2 Nisan’da uygulanan boykotun ne denli etkili olduğuna bakmak gerekir.
Anadolu Ajansı’nın 3 Nisan tarihli haberine göre, 1 Nisan’da 14 milyar TL olan kartlı harcamalar, 2 Nisan’da 28 milyar TL’ye yükseldi. Bu veriler, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) kaynaklı olarak belirtilen gün içerisinde saat 00.00-17.00 aralığını kapsamaktadır.
Türkiye’de kartlı harcama verileri, BKM ve Merkez Bankası (TCMB) tarafından ayrı ayrı raporlanıyor. BKM, harcamaları aylık olarak, TCMB ise haftalık olarak kamuoyuna sunuyor. BKM henüz nihai verilere ulaşmamışken, TCMB 2 Nisan boykotunu da kapsayan haftaya ait harcama verilerini yayımladı.
Son verilere göre, 4 Nisan haftasında kartlı harcama tutarları, bir önceki haftaya oranla yüzde 24.1 düşerek 320.9 milyar liraya geriledi. Ayrıca işlem adetlerinde de haftalık yüzde 14.7 bir azalma gözlemlendi. Ancak, yalnızca bu iki veriye dayanarak boykotun etkisini değerlendirmek eksik kalabilir. Bunun temel nedenlerinden biri, tüketici davranışlarındaki “bayram” etkisidir. Türkiye’de bayram öncesinde harcamalarının artış göstermesi, bayram haftasında ise düşüş göstermesi olağan bir durumdur.
Geçen yıl Ramazan Bayramı 10-12 Nisan tarihlerine denk geldi ve bu dönem çarşamba-cuma günlerine yayıldı; haftanın başında ise iki gün köprü tatili uygulandı.
TCMB’nin 2024 yılı Ramazan Bayramı haftasını içeren 12 Nisan tarihli raporuna göre, bu dönemde işlem adedi yüzde 4 azalırken, işlem tutarı ise yüzde 21 gerilemiştir. Dolayısıyla, bu yılki bayram döneminde işlem adedinde geçen yıla göre belirgin bir düşüş yaşanmıştır. Ancak toplam harcama tutarlarında benzer bir düşüş gözlemlenmiştir.
İŞLEM BAŞINA HARCAMADA YÜZDE 11 DÜŞÜŞ
Geçtiğimiz yıl bayram döneminde işlem başına harcamalar haftalık yüzde 18 azalırken, bu bayram döneminde düşüş yüzde 11 olarak kaydedilmiştir.
Aşağıdaki tabloda, 2024 yılının başından bu yana harcama trendleri incelenebilir.
ONLINE HARCAMALARDA BAYRAM DÜŞÜŞÜ
Bayram döneminde yaşanan azalmaların önemli bir kısmı, internet üzerinden yapılan alışverişlerde görülmüştür. TCMB verileri, toplam kartlı harcamaların yüzde 26.8’ini oluşturan online harcamaların 4 Nisan haftasında bir önceki haftaya göre yüzde 36.3 oranında azalarak 86 milyar liraya gerilediğini göstermektedir.
Geçen yıl Ramazan Bayramı haftasında internet üzerinden yapılan alışverişlerde haftalık yüzde 45.8’lik bir düşüş yaşanmıştı. Bunun öncelikli nedeni lojistik sorunlardır. İnsanlar genellikle bayram haftasında ya evde bulunmadıkları ya da kargo firmalarının hizmet vermediği için sipariş vermekten kaçınmaktadır. Online harcamaların büyük bir kısmı, kuryelerle getirilen ürünlerden oluşmaktadır.
GİYİM VE AKSESUAR ALIMLARINDA FARKLILIK
4 Nisan haftasında kartla yapılan giyim ve aksesuar harcamaları yüzde 26.3, market alışverişi harcamaları ise yüzde 18 düşüş gösterirken, yemek masraflarında yüzde
