Magnus Mæland, 2023’ün sonlarına doğru Norveç’in kuzeyindeki küçük bir kasabanın belediye başkanı olarak göreve başlar başlamaz, kapısını üç farklı Çin heyetinin çaldığını bildiriyor.
Mæland, bu durumu, “Çünkü onlar kutuplarda bir süper güç olmayı hedefliyor” şeklinde açıklıyor.
Arktik, belki de ilk etapta akla Çin’i getirmez, ancak bu ülke büyük bir Arktik oyuncusu olma kararlılığında. Çin, bölgede gayrimenkul edinmeyi, altyapı projelerine katılmayı ve kalıcı bir varlık oluşturmayı amaçlıyor.
Çin’in en kuzeydeki şehri olan Harbin, İtalya’nın Venedik’i ile benzer bir enlemde olmasına rağmen, ülke kendisini “Arktik’e yakın bir devlet” olarak tanımlıyor.
Ancak Arktik, hızla dünyanın en rekabetçi bölgelerinden biri haline geliyor. Pekin, bu noktada Rusya, Avrupa, Hindistan ve ABD ile güçlü bir rekabet ortamında mücadele ediyor.
Arktik için büyük bir yarış başlamış durumda.
İklim uzmanları, Arktik’in herhangi bir yerden dört kat daha hızlı ısındığını belirtiyor. Bu durum, ekosistemleri, yerel toplulukları ve yaban hayatı doğrudan etkiliyor. Arktik, yeryüzünün yaklaşık %4’ünü kaplıyor.
Küresel güçler, çevresel değişimlerin ardından Arktik’te yeni fırsatların doğduğunun farkında.
Buzulların erimesi, bölgenin büyük doğal kaynaklarına (kritik mineraller, petrol ve gaz) erişimi kolaylaştırıyor; Arktik’te henüz keşfedilmemiş doğal gazın yaklaşık %30’unun bulunduğu düşünülüyor.
Ayrıca, yeni deniz ticaret rotaları açılmakta, bu da Asya ile Avrupa arasındaki seyahat süresini önemli ölçüde kısaltıyor. Bu bağlamda, Çin “Kutup İpek Yolu” projesiyle Arktik üzerinden ihracat yapmayı planlıyor.
Kirkenes limanını ziyaret ettiğimde gözlerim, kasabanın izbe görünümüne takılıyor.
Kuzey Kutup Dairesi içinde, Norveç’in en kuzey noktasında yer alan bu terkedilmiş maden kasabası, çevresindeki karla kaplı dağlar ve fiyortlarla ilginç bir tezat oluşturuyor.
Kepenkleri kapalı dükkanlar ve kırık pencereleri olan terk edilmiş depolarla dolu bir kasaba; burada bir çaresizlik hissi var.
Bu nedenle, kutuplardaki buzulların erime hızı sayesinde Asya’dan gelen çeşitli konteyner gemilerinin Avrupa’ya ulaşabileceği ilk liman olma potansiyeline sahip.
Kasabanın liman müdürü Terje Jørgensen, yeni bir uluslararası liman inşa etmeyi hedefliyor. Avrupa’nın Kuzeyinin Singapur’u olma vizyonuyla gözleri parlıyor.
“Kirkenes’te üç kıtanın birleştiği bir transit limanı inşa edeceğiz: Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya. Malları indirdikten sonra başka gemilere yükleyeceğiz. Kimseye arazi satmamıza gerek yok; ne bir İngiliz şirketine ne de bir Çin şirketine” diyor.
Müdür, Norveç’teki yeni yasaların satışların “Norveç’in güvenlik çıkarlarına” zarar verebileceği durumlarda mülk veya iş yerlerinin devri üzerine yasaklar getirdiğini ekliyor. Hükümetin bu yasayla hangi kritik altyapıları kapsayacağına dair net açıklamalar bekliyoruz.
Belediye Başkanı Mæland, Çin’in niyetlerine karşı temkinli bir duruş sergiliyor. “Çin ile bir ilişki kurmak istiyoruz ama onlara bağımlı olmak istemiyoruz” diyor.
“Avrupa’nın kendisine bu soruyu sorması gerekiyor: ‘Totaliter ve otoriter rejimlere ne kadar bağımlı olmak istiyorsunuz?’
