Çin’in yapay zeka (AI) destekli yeni sansür sistemi, sızan bir veri tabanı aracılığıyla gün ışığına çıktı. TechCrunch’un incelemesine göre, 133 bin örnekten oluşan bu veri seti, Çin hükümetinin çevrimiçi içerikleri otomatik olarak tarayıp “hassas” olarak tanımlananları belirleyen gelişmiş bir büyük dil modeline (LLM) sahip olduğunu gösteriyor. Bu sistem, Tiananmen Meydanı gibi bilinen yasakların ötesine geçerek yoksulluk, yolsuzluk ve ince siyasi eleştirileri de kapsıyor.
Kaliforniya Üniversitesi Berkeley’de Çin sansürü üzerine çalışmalar yürüten araştırmacı Xiao Qiang, “Bu, Çin hükümetinin AI ile baskıyı artırma çabasının açık bir göstergesi” şeklinde yorumda bulundu. Geleneksel sansür yöntemlerinden farklı olarak, bu yapay zeka sistemi anahtar kelime filtreleme veya manuel inceleme gibi yöntemlere ihtiyaç duymadan hızlı ve geniş kapsamlı bir kontrol sağlıyor.
Veritabanı, güvenlik araştırmacısı NetAskari tarafından Baidu sunucularında korunmasız bir Elasticsearch veritabanında tespit edildi. Baidu veya Elasticsearch’in sistemin geliştirilmesinde herhangi bir rolü olup olmadığına dair kesin bir kanıt bulunmazken, veri setinin Aralık 2024’e kadar güncel olduğu doğrulandı. Ancak, sistemin arkasında kimlerin olduğu henüz bilinmiyor.
HEDEFTA TAYVAN VAR
Yapay zeka modeli, siyasi, sosyal ve askeri içeriklere odaklanarak “en yüksek öncelik” olarak belirlenen konuları anında algılıyor. Çevre kirliliği, gıda güvenliği skandalları, mali dolandırıcılık ve işçi anlaşmazlıkları gibi toplumsal karışıklıklara yol açabilecek meseleler ilk sırada yer alıyor.
Örneğin, 2012 yılında gerçekleşen Shifang anti-kirlilik protestoları sansürlenen içerikler arasında bulunmaktadır. Siyasi hiciv ve güncel liderlerin tarihsel paralelliklerle eleştirildiği paylaşımlar da otomatik olarak işaretlenerek engelleniyor. Tayvan ile ilgili politikalar ve askeri hareketler de yoğun bir şekilde izleniyor; “Tayvan” kelimesi veri setinde 15 binden fazla kez yer alıyor.
KİNAYELİ ELEŞTİRLER DAHİ SANSÜRDEN KAÇAMIYOR
Bu sistem, sosyal gerilime neden olabilecek konulara da hedef alıyor. Bir işletmecinin yerel polisin girişimcileri zorladığına dair şikayeti, sadece yaşlılar ve çocukların kaldığı köyleri anlatan bir paylaşım ve Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) yolsuz bir yetkiliyi görevden aldığı haberler gibi içerikler sansür kapsamına giriyor. Sistem, atasözleri, deyimler veya dolaylı eleştiriler gibi imalı ifadeleri bile algılayacak şekilde gelişmiş bir yapıdadır.
OTORİTER REJİMLERİN AI YARIŞI
Bu sızıntı, otoriter rejimlerin AI teknolojisini benimsedikleri hızın bir kez daha altını çizdi. Geçtiğimiz Şubat ayında OpenAI, bazı Çinli grupların AI çeşitli platformlarda hükümet karşıtı paylaşımları izlediğini ve muhalifleri hedef aldığını rapor etmişti. Çin’in Washington D.C. Büyükelçiliği ise bu iddiaları reddediyor ve etik AI geliştirilmesine önem verdiklerini ifade ediyor.
Uzmanlar, bu sistemin yalnızca Çin vatandaşlarını izlemekle kalmayıp, yurtdışındaki tartışmaları takip etmek veya AI modellerini geliştirmek için de kullanılabileceği konusunda uyarıyor. Çin’in AI destekli sansür uygulamaları, teknoloji ile insan hakları arasındaki gerginliği yeniden gündeme getiriyor. Dijital alandaki kontrol, artık insan gözlerinden çok makinelerin hızına ve hassasiyetine dayanmaktadır.
