Liberties raporuna göre, İtalya’daki Meloni hükümetinin gerçekleştirdiği yargı reformları, hukukun üstünlüğünü ciddi şekilde zayıflatmakta ve Avrupa’daki derinleşen “demokratik durgunluğun” bir örneği haline gelmektedir. Rapor, bu durumu “medya eleştirilerine karşı gösterilen sert hoşgörüsüzlük” ile ilişkilendirmektedir.
Raporda ayrıca İtalya’nın, Bulgaristan, Hırvatistan, Romanya ve Slovakya ile birlikte hukukun üstünlüğünü kasıtlı bir şekilde zayıflatan beş “düzen bozucu”dan biri olduğu ifade edilmiştir.
Uzun süre “seçim otokrasisi” olarak kabul edilen Macaristan’da da 2024 yılı için hukukun üstünlüğünde önemli bir gerileme kaydedilmiştir. Sivil toplum grupları ve medya üzerindeki baskı, Macaristan’da kamuoyunda soruşturma yetkisine sahip olan egemenliği koruma ofisinin devreye girmesiyle artış göstermiştir.
Liberties tarafından yapılan açıklamada, “Avrupa’nın demokratik durgunluğu 2024 yılında daha da derinleşmiştir” denildi. Raporda, siyasi müdahalelere maruz kalan yargı sistemleri, yolsuzluğa karışmış zayıf kolluk kuvvetleri, hızlı yasama süreçlerinin kötüye kullanımı, gazetecilere yönelik taciz ve barışçıl protestolar üzerindeki artan kısıtlamalar detaylandırılmaktadır. AB üyesi 21 ülkeden 43 insan hakları örgütü tarafından hazırlanan rapor, “Kararlı adımlar atılmazsa, AB daha fazla demokratik erozyon riskiyle karşı karşıya kalacaktır” uyarısında bulunmuştur.
2019’dan bu yana düzenli olarak rapor yayımlayan Liberties’in kıdemli uzmanı Viktor Kazai, bu raporun “Avrupa Birliği genelindeki hukukun üstünlüğü ihlallerinin endişe verici bir biçimde sürdüğünü” gösterdiğini ifade etti. Kazai, “Hukukun üstünlüğünün tüm temel yönleri son yıllarda giderek artan ciddiyetle sorunlarla karşı karşıya kalmıştır” dedi ve AB’nin bu durumu düzeltme çabalarının “sınırlı kalması” hususunu da ekledi.
İtalya’daki araştırmacılar, Meloni hükümetinin savcılara Adalet Bakanlığı’na “açık uçlu yetkiler” veren yasalar önerdiğine ve yargı üzerindeki siyasi kontrolü artırmak için çeşitli tasarılar geliştirdiğine dikkat çekti. Ayrıca, yazar Antonio Scurati’nin “anti-faşist manifestosunun” iptal edilmesi ve bir talkshow sunucusu aleyhine başlatılan disiplin süreci gibi kamu medyasına müdahalelerin benzeri görülmemiş boyutlarda olduğuna vurgu yapıldı.
Rapor, Bulgaristan’da hükümetin önde gelen siyasi muhaliflerine yönelik yolsuzlukla mücadele soruşturmalarının başlatıldığını belirtti.
Slovakya’da ise, milliyetçi popülist Robert Fico hükümeti tarafından getirilen çok sayıda düzenlemenin, bunlardan biri olan ve yurtdışından 5 bin avrodan fazla gelir elde eden STK’ların “yabancı destekli kuruluş” olarak nitelendirilmesini öngören “Rusya tarzı” yabancı ajanlar yasa tasarısının da aralarında bulunduğu değişiklikler için hazırlıkların tamamlandığı aktarıldı.
Hırvatistan’da, iktidardaki Hırvat Demokratik Birliği (HDZ) partisiyle yakın ilişkileri olan Ivan Turudić’in başsavcılık görevine atanmasının ardından adalet sisteminin bütünlüğünün zarar gördüğüne dair eleştiriler dile getirilmektedir.
Fransa ve Almanya’ya da eleştiri
AB yönetimi, “Hırvatistan’ın hukukun üstünlüğünü korumadaki sistemik zorluklarından” şikayet etmekte. Raporun yazarları ayrıca Fransa ve Almanya’nın, kuzeybatı Avrupa’daki “rol model demokrasilerin” sorunlardan muaf olmadığını belirtmektedir.
